Khơi dậy và lan tỏa tình yêu thiên văn tại Bình Định

Pha nhật thực toàn phần vào ngày 20.04.2023 được ghi hình tại thị trấn Com (Lautém) thuộc bờ biển phía đông của Timor Leste. Ảnh: HH

Theo Viện Nghiên cứu Khoa học và Giáo dục liên ngành (IFIRSE) thuộc Trung tâm quốc tế Khoa học và giáo dục liên ngành (ICISE - TP Quy Nhơn), nhật thực lai là hiện tượng cực hiếm, chỉ xảy ra khoảng 4,8% tổng số lần nhật thực. Trong thế kỷ 21, nhật thực lai chỉ xảy ra với tỉ lệ 3,1% số lần nhật thực diễn ra.

Nhật thực lai là sự kết hợp của hai hiện tượng nhật thực toàn phần (Mặt trăng che khuất hoàn toàn Mặt trời) và nhật thực hình khuyên (Mặt trăng che khuất Mặt trời tại khoảng cách rất xa, để lại vòng tròn lửa quanh rìa). Suốt quá trình nhật thực lai có hai hiện tượng diễn ra là nhật thực toàn phần và nhật thực hình khuyên.

Nhận thức đây là sự kiện tuyệt vời để thúc đẩy sự quan tâm của công chúng yêu khoa học nói chung và thiên văn học nói riêng, nhóm nghiên cứu Vật lý thiên văn (SAGI) của IFIRSE thuộc ICISE phối hợp với Đài Thiên văn Quy Nhơn thuộc Trung tâm Khám phá Khoa học và Đổi mới Sáng tạo - Sở KH&CN Bình Định tổ chức đoàn công tác đến Cộng hòa Dân chủ Timor-Leste để tường thuật và ghi hình diễn biến của nhật thực. Điểm quan sát được lựa chọn nằm tại thị trấn Com (Lautém) thuộc bờ biển phía đông của Timor Leste.

Sự kiện đã thu hút gần 6.000 lượt theo dõi từ trang thông tin của Tổ hợp không gian khoa học-ExploraScience Quy Nhơn của Trung tâm Khám phá Khoa học và Đổi mới Sáng tạo. Trong suốt quá trình tường thuật, rất nhiều người tỏ ra háo hức chờ đợi, thích thú và tương tác. Đặc biệt khi hiện tượng nhật thực toàn phần xảy ra, tất cả mọi người dù ở tại hiện trường hay xem qua tường thuật đều vỡ òa trong cảm xúc cực “chill”. Nhiều bạn còn tiếc nuối vì không được xem, quan sát nhiều hơn cảnh tượng xung quanh điểm quan sát khi hiện tượng “ban đêm vào giữa trưa” xảy ra.

ThS Nguyễn Văn Tuệ, Chủ nhiệm CLB Thiên Văn Bình Định tường thuật trực tiếp diến biến sự kiện nhật thực lai ngày 20.4 vừa qua từ Timor Leste. Ảnh: HH

Trực tiếp tường thuật sự kiện từ Timor Leste, ThS Nguyễn Văn Tuệ, chủ nhiệm CLB Thiên văn Bình Định tỏ ra xúc động vì đã nỗ lực hết sức mình để giúp những người yêu thiên văn trong tỉnh bắt kịp những khoảnh khắc đẹp nhất của hiện tượng nhật thực lai hiếm có này.

Từ Đài Thiên văn Quy Nhơn, các thành viên CLB Thiên văn Bình Định cũng tổ chức quan sát nhật thực qua kính thiên văn quang học có đường kính 600 mm - có khả năng quan sát một vật thể ở khoảng cách hơn một tỷ năm ánh sáng. Dù chỉ có thể quan sát được một phần với tỷ lệ nhỏ hiện tượng nhật thực lai này, song ai nấy đều phấn khởi bởi vì đây là lần đầu tiên các thành viên được trực tiếp tham gia một sự kiện quan trọng như vậy. Thông qua sự kiện, các thành viên CLB có dịp thực hành những kiến thức đã học về thiên văn, cách sử dụng kính thiên văn và trải nghiệm những giây phút thú vị, hào hứng cùng cộng đồng thiên văn từ nhiều nơi khác nhau. Hơn hết, sự kiện đánh dấu bước ngoặc cho sự phát triển của CLB vươn tầm quốc tế, từ đó góp phần khơi dậy và lan tỏa tình yêu thiên văn đối với công chúng trong tỉnh.

Các thành viên CLB Thiên văn Bình Định quan sát nhật thực qua kính thiên văn quang học có đường kính 600 mm tại Đài Thiên văn Quy Nhơn. Ảnh: Hoàng Hằng

TS Nguyễn Hữu Hà - Phó Giám đốc Sở KH&CN Bình Định, Giám đốc Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo chia sẻ: Đây là một sự kiện quan trọng có ý nghĩa đối với công chúng nói chung và người yêu thiên văn nói riêng. Nó cũng là dịp giúp kết nối các nhà khoa học trong lĩnh vực thiên văn cũng như cộng đồng thiên văn xích lại gần nhau hơn. Sự kiện cũng là dịp tạo ra mạng lưới kết nối các nhà thiên văn học và các đài thiên văn ở các vùng miền khắp nơi trên thế giới nhằm tạo nên một sức mạnh, kiến thức tổng hợp để công chúng thưởng ngoạn nhiều hơn và tích lũy sâu hơn kiến thức về thiên văn học.

KHÁNH LINH